Hoe worden de Gedragsregels van de advocatuur passend voor echtscheidingen?

De tweede aanbeveling die de Kinderombudsman doet in zijn rapport “Verkenning naar de kindvriendelijke advocatuur” betreft de Gedragsregels. Deze Gedragsregels zijn opgesteld door de Orde van Advocaten en houden momenteel geen rekening met de specifieke omstandigheden van een familiezaak en de belangen van kinderen daarbij. De Kinderombudsman acht het van groot belang dat de Orde van Advocaten de Gedragsregels op dit punt aanpast. De aanbeveling van de Kinderombudsman is dat de Gedragsregels zodanig worden aangepast dat de advocaat in het belang van het kind dient te handelen. Ook dient daarvoor aandacht te komen in de opleiding en de beëdiging van advocaten. Tevens beveelt de Kinderombudsman aan dat externe deskundigen zoals gedragswetenschappers en kinderen zelf de Gedragsregels, na een voorstel tot aanpassing, toetsen. Zodat het ook voor kinderen duidelijk is op welke manier meldingen of klachten kunnen worden ingediend.

 

De Gedragsregels die zijn opgesteld door de Orde zijn gebaseerd op de kernwaarden van de advocatuur. Een belangrijke kernwaarde daarbij is partijdigheid. Een advocaat is van oudsher partijdig en hij hoort zijn cliënt door dik en dun te steunen. Hij staat alleen en enkel zijn cliënt bij en het is niet mogelijk dat de advocaat ook de tegenpartij bijstaat.

 

Alleen al de benaming tegenpartij vind ik ongepast in een scheidingszaak. Misschien voelt het voor de scheidende persoon soms wel zo alsof hij/zij te maken heeft met een tegenpartij, maar er is in principe altijd een gemeenschappelijk belang, zeker als er kinderen zijn. Het belang van de kinderen houdt per definitie in dat hun ouders niet als partijen tegenover elkaar staan en al helemaal niet dat zij blijven doorgaan met hun strijd en daarin door de rechtbank moet worden beslist.

 

Ook in de inleiding op de Gedragsregels staat nogmaals omschreven dat de advocaat principieel partijdig is en zich dient te onthouden van de behartiging van mogelijk strijdige belangen. Ook door andere belangen dan het belang van zijn cliënt mag de advocaat zich niet laten belemmeren. De vraag is natuurlijk of de belangen van de kinderen anders zijn van de belangen van een cliënt. Dat hangt er natuurlijk vanaf hoe het belang van de kinderen bepaald wordt en door wie.

 

Naar mijn mening zijn de belangen van de kinderen er altijd mee gediend als hun ouders niet strijden, maar respectvol uit elkaar gaan. Ik heb echter ook cliënten meegemaakt die wel de strijd aan wilden gaan en in het verleden heb ik ook vele malen in de rechtbank gestaan om de belangen van mijn cliënt te bepleiten. De laatste jaren beperk ik de gang naar de rechtbank tot een minimum. Ik doe er alles aan wat in mijn macht ligt om een echtscheiding in goede banen te leiden en weg te blijven bij de rechtbank. Dat komt doordat ik via mijn eigen echtscheiding aan den lijve heb ondervonden hoe naar het is om een scheiding via de rechtbank te moeten regelen en wat voor effect dat op kinderen kan hebben. Sinds 2009 ben ik Collaborative Professional (overlegscheidingsadvocaat) en heb daardoor meer tools om dat ook in goede banen te leiden.

 

Dit heeft mij de sterke overtuiging gegeven dat een scheiding buiten de rechtbank om geregeld dient te worden. Het is beter voor de eventuele kinderen, maar ook voor de scheidende partners zelf. Een procedure duurt immers veel langer, is in het algemeen kostbaarder en brengt bijzonder veel negatieve energie met zich mee. Daardoor kunnen mensen zich nog niet richten op het vormgeven van hun toekomst na de scheiding en/of op hun onderneming of werk. Een procedure kan zoveel negatieve energie kosten dat het zelfs het leven van mensen gaat beheersen.

 

Wat zou er aan de Gedragsregels moeten veranderen om als advocaat niet in de problemen te komen als je je cliënt afraadt te procederen en de belangen van de kinderen centraal stelt?

De enige klacht die ik in mijn carrière als advocaat heb meegemaakt was van een cliënt die vond dat ik teveel naar het belang van zijn echtgenote en kind keek en te weinig zijn belang diende. Hij was van mening dat ik mij harder diende op te stellen en eerder had moeten gaan procederen, terwijl ik het overleg bleef zoeken. Gelukkig is deze kwestie alsnog bij de Deken in der minne opgelost, maar toen werd ook wel duidelijk dat de Gedragsregels niet meer passen bij een familierechtadvocaat die de zaak buiten de rechtbank om wil oplossen. De betreffende cliënt beriep zich ook op die Gedragsregels.

 

Gedragsregel 5: Het belang van de cliënt is bepalend voor de wijze waarop de advocaat zijn zaken dient te behandelen.

Indien de cliënt meent dat het in zijn belang is om te procederen tegen zijn partner, ook als het de kinderen betreft, dan dient dit volgens de huidige Gedragsregels in principe leidend te zijn voor de advocaat. Het zou een goede zaak zijn als deze regel wordt aangevuld met de toevoeging dat als het een familiezaak betreft waar kinderen bij betrokken zijn, het belang van de kinderen centraal gesteld dient te worden. Dat betekent in principe niet procederen, maar het overleg zoeken.

 

Ik zou er groot voorstander van zijn als het de norm wordt dat er bij familiezaken waar kinderen bij betrokken zijn een verplichting bestaat om minimaal een gesprek te hebben voordat er tot procederen mag worden overgegaan. Naar mijn mening zijn alle betrokken partijen hiermee gediend. Het ziet er naar uit dat de Gedragscode die de vFAS gaat opstellen dit ook ondersteunt.

 

Als dit in de Gedragsregels wordt opgenomen, wordt het de norm en vervolgens zal het ook gebruikelijk en logisch worden voor scheidende partners. Nu is het helaas nog niet de norm en sommige cliënten en advocaten weigeren zelfs een eerste gesprek.

 

Gedragsregel 7: Een advocaat mag niet voor twee partijen optreden.

Dat zal inhouden dat je als advocaat niet tevens als mediator voor twee scheidende partners zou mogen optreden. Tot 1980 was dat ook verboden. De ontwikkelingen die door de scheidingsmediation in de praktijk ontstaan zijn, hebben gemaakt dat er bij de toelichting op het huidige artikel 7 een uitzondering is gemaakt voor advocaten die in scheidingsprocedures voor beide partijen optreden. Wel dient de advocaat hier grote behoedzaamheid te betrachten.

 

Ik zou er voorstander van zijn als juist in echtscheidingen er gewerkt wordt met één advocaat/mediator of een overlegscheidingsadvocaat (collaborative lawyer) die de belangen van de kinderen centraal stelt en niet voor de een tegen de andere strijdt, maar samenwerkt om te komen tot een regeling die voor beiden (en de kinderen) werkt. Als dat de norm wordt, zou dat veel vechtscheidingen schelen.