‘Luister je ook naar mij?’

Het belang van het hoorrecht tijdens een echtscheiding

Uit een ruwe schatting blijkt dat per jaar ongeveer zeventigduizend thuiswonende kinderen te horen krijgen dat hun ouders gaan scheiden. Volgens de Kinderrechtenmonitor 2016 van de Kinderombudsman is het totale aantal kinderen dat de laatste jaren te maken heeft gekregen met een echtscheiding zelfs licht gestegen ten opzichte van voorgaande jaren. Om schade van echtscheiding op kinderen zoveel mogelijk te beperken, is het van belang dat ouders op een zo’n kindvriendelijk mogelijke manier uit elkaar gaan. Dit betekent onder meer dat er gedurende het echtscheidingsproces naar het kind geluisterd dient te worden. Diverse onderzoeken vanuit de pedagogische wetenschappen tonen consequent aan dat wanneer het kind op een juiste wijze wordt betrokken in de echtscheiding, dit een positieve bijdrage levert aan het gevoel van welzijn en veiligheid van het kind. Bovendien kan de relatie tussen het kind en de ouders hierdoor worden versterkt. Het is daarom van groot belang dat er naar het kind wordt geluisterd. Het kind heeft hier zelfs wettelijk recht op. Dit recht, het hoorrecht genoemd, is één van de belangrijkste artikelen van het VN-Kinderrechtenverdrag (hierna te noemen: IVRK). In dit verdragsartikel  – artikel 12 IVRK, dat ook wel een general principle wordt genoemd – staat dat ieder kind het recht heeft zijn of haar mening vrijelijk te uiten in aangelegen die het kind betreffen en waarbij aan de mening van het kind een passend belang moet worden gehecht.

 

Hoe luister je naar een kind tijdens een echtscheiding?

Het VN-Kinderrechtencomité heeft op bovenstaande vraag antwoord gegeven in haar algemene toelichting – general comment­ – op artikel 12 IVRK. Volgens het VN-Kinderrechtencomité moet tijdens een echtscheiding in ‘het beste belang’ van het kind worden gehandeld. Om te waarborgen dat het beste belang van het kind daadwerkelijk wordt nagestreefd, moet er met het kind worden gesproken en naar hem of haar worden geluisterd. Daarom verplicht het VN-Kinderrechtencomité dat lidstaten een bepaling in de wet opnemen die waarborgt dat kinderen tijdens een echtscheiding worden gehoord. Nederland voldoet aan deze verplichting en heeft een wetsbepaling opgenomen die bepaalt dat in zaken betreffende kinderen de rechter niet mag beslissen zonder dat het kind van twaalf jaar of ouder in de gelegenheid is gesteld om zijn mening kenbaar te maken. Op basis van deze wetsbepaling worden kinderen van twaalf jaar en ouder wiens ouders gaan scheiden, door de kinderrechter opgeroepen voor een kindgesprek op de rechtbank. Kinderen onder de twaalf jaar mogen ook hun mening kenbaar maken, maar zij worden niet automatisch opgeroepen en de kinderrechter is niet verplicht hen te horen. Tijdens dit kindgesprek – dat ongeveer tien minuten duurt – spreekt de kinderrechter op een informele wijze met het kind. De ouders zijn niet bij dit gesprek aanwezig waardoor het kind vrijelijk zijn of haar mening kan geven. Het hoorrecht is een belangrijk recht van het kind, maar het is geen plicht. Het kind kan dus zelf besluiten om wel of niet in gesprek te gaan met de kinderrechter.

 

Luister ook als ouder naar het kind!

Daarnaast is het van groot belang dat ouders naar hun kind luisteren. Ouders moeten met het kind in gesprek blijven en open en duidelijk communiceren over de gevolgen van de echtscheiding. Daarbij is het van belang dat het kind de ruimte krijgt om zijn of haar mening te geven waarbij er ook daadwerkelijk naar hem of haar wordt geluisterd. Villa Pinedo biedt speciaal voor ouders hiervoor een online workshop aan die is gemaakt door kindertherapeuten. Deze workshop biedt ouders een handreiking om kinderen tijdens de echtscheiding te begeleiden. Daarnaast kunnen ouders – indien zij merken dat het kind het moeilijk vindt om een mening te formuleren – een Kindbehartiger betrekken. De Kindbehartiger is een professional die de wensen en belangen van het kind inzichtelijk maakt en deze in samenspraak met het kind vertaalt richting de ouders, verzorgers en/of eventuele overige belanghebbenden.

 

Sla er alleen niet in door….

Door het daadwerkelijk luisteren naar het kind, kunnen de nadelige gevolgen van een echtscheiding worden beperkt. Het is daarom van groot belang dat het kind tijdens de echtscheiding zijn mening kenbaar kan maken. Ouders moeten echter ook weer niet doorslaan in het betrekken van het kind in het proces. Immers het regelen van de echtscheiding is niet de taak van het kind. Villa Pinedo heeft dit laatste op een humoristische wijze in een Tv-commercial verwerkt. Het vinden van het juiste evenwicht is niet eenvoudig, maar – in het beste belang van het kind – de moeite meer dan waard.

 

Blog geschreven door onze gastblogger Céril van Leeuwen.